TEK TANRI, ÜÇ KİŞİLİK

Tanrı’ya Baba diye seslenme düşüncesi nasıl oluştu? Kutsal Kitap’ın bu üçlü kişiliğe ilişkin neler söylediğine bakalım.

Üçlü birlik anlayışı yalnızca Hıristiyan inancında vardır. Bu kavramı anlamak zordur. Dolayısıyla Kutsal Kitap’ta açıklanan sınırsız Tanrı’ya yaklaşırken, sınırlı insanlar olarak son derece alçakgönüllü bir tutumumuz olmalıdır. Bu konudaki sınırlı bilgimiz, Tanrı’ya ilişkin hiçbir şey bilmediğimiz anlamına gelmez. Tanrı, kendisini kişisel olarak tanıyabilmemiz için yeterince açıklamada bulunmuştur. O’nu tanımanın sınırı yoktur.

Her ne kadar Kutsal Kitap’ta ‘üçlü birlik’ terimi geçmese de kavram olarak görülmektedir. Kutsal Yazı Baba’nın (Matta 11:25), Oğul’un (Romalılar 9:5) ve Kutsal Ruh’un (Elçilerin İşleri 5:3-4) Tanrı olduğunu öğretir.

Kısacası üçlü birlik, tek Tanrı’da üç ayrı kişilik anlamına gelmektedir. Hıristiyanlıktaki tek Tanrı inancı, Eski Antlaşma’ya dayanmaktadır. Yasanın Tekrarı 6:4’de şöyle yazılıdır:

‘Dinle, ey İsrail! Tanrınız Rab tek Rab’dir’.

Şema diye bilinen bu sözler, her zaman İsrail’in en büyük ikrarı olmuştur. Birçok yerel tanrılarla kuşatılmış olan eski İsrailliler için bunun daha büyük bir önemi vardı. Yahudiler, tarih boyunca zaman zaman bu sahte tanrılara tapındılar. Tanrı bu günah yüzünden onları Eski Anlaşma boyunca sıkı bir şekilde terbiye etti. İsa da Markos 12:29’da Şema’yı onaylamıştır.

TEK TANRI

Tanrı’nın tek olması, özde ve doğada ‘eşsiz’ olması demektir. Her üç kişilik de – Baba, Oğul ve Kutsal Ruh – aynı sınırsız ve yaratılmamış varlığın özüne sahiptir. Ancak Tanrı’nın çeşitlere ya da kısımlara ayrılmış olmadığını vurgulalmalıyız. Yani üç ayrı tanrıdan söz etmiyoruz. Aynı özü paylaşan üç kişilikten söz ediyoruz.

Tanrı’nın tek olması, üç kişiliğin daima yetkin bir beraberlik ve uyum içinde olduğunu gösteriyor. Kişiliklerin hepsinin düşüncesi, isteği ve karakteri birdir. Yuhanna 8:28’de İsa şöyle diyor:

‘Kendiliğimden hiçbir şey yapmadığımı, ama tıpkı Baba’nın bana öğrettiği gibi konuştuğumu anlayacaksınız.’

ÜÇ KİŞİLİK

Üçlü birlik öğretisi Eski Antlaşma’da açıkça verilmez. Yaratılış 1:1-3’te şöyle yazılıdır:

‘Başlangıçta Tanrı yeri ve göğü yarattı. Yer boştu, yeryüzü şekilleri yoktu; engin karanlıklarla kaplıydı. Tanrı’nın Ruhu suların üzerinde dalgalanıyordu. Tanrı, ‘Işık olsun’ diye buyurdu ve ışık oldu.’

Tanrı’nın Ruhundan Yaratılış 1:2’de söz ediliyor. Daha sonra Yaratılış 1:26’da Tanrı’dan söz edilirken çoğul zamir kullanılıyor:_

‘İnsanı kendi suretimizde, kendimize benzer yaratalım.’

Bazı kişiler üçlü birlikte üç ayrı kişiliğin olmadığını, tek Tanrı’nın farklı yerlerde ve farklı biçimlerde göründüğünü söyleyebilirler. ‘Tanrı bazen Baba, bazen Oğul, bazen de Kutsal Ruh olarak görünüyor’ diyebilirler. Ne var ki, üçlü birliğin kişilikleri arasındaki konuşmalar ve dualar, hepsi de Tanrı olan üç ayrı kişiliği gözler önüne sermektedir. Örneğin Yuhanna 17, Oğul’un Baba’ya sunduğu bir duayı tanımlamaktadır. Romalılar 8:26 ve 8:34’e göre hem Ruh hem de Oğul, kutsallar için Baba’ya dua etmektedir.

Üçlü birlik, en açık şekilde İsa’nın vaftiz buyruğunda görülebilir:

‘Oğul ve Kutsal Ruh a Onları Baba, dıyla vaftiz edin’ (Matta 28:19).

2.Korintliler 13:14’te Pavlus şöyle diyor: ‘Rab İsa Mesih’in kayrası, Tanrı’nın sevgisi ve Kutsal Ruh’un paydaşlığı hepinizle birlikte olsun.’

Kutsal Yazı’ya göre üçlü birliğin kişilikleri arasında bir düzen vardır.Yetki ve bağımlılık söz konusudur. Oğul Baba’ya bağımlıdır (Yuhanna 5:19); Kutsal Ruh da Oğul’u yüceltmek amacıyla gönderilmiştir (Yuhanna 15:26; 16:13-14). İsa’nın Baba’ya bağımlı olması, Tanrı’nın bile kendi başına hareket etmediğini göstermektedir. O halde Tanrı’ya bağımlı olmamız istendiği zaman, aslında bizden Tanrı’nın yapmadığı bir şey beklenmiyor.

Üçlü birliğin kişilikleri arasında işlev farkı da vardır. Tanrı’nın bütün işlevleri üç kişilik tarafından yerine getirilmektedir. Ama genellikle yaratılış Baba’ya, kurtuluş Oğul’a, kutsal kılma ise Kutsal Ruh’a bağlıdır.

Üçlü birlik öğretisi imanlılara birçok ders verir. Üçlü birlik; yaşam doluluğunu, sonsuz ilişkileri, asla bitmeyecek olan bir beraberliği yansıtır.Tanrı’nın beraberlikte bulunmak için insanlara gereksinimi yoktur; ama yine de bizi beraberliğe davet etmektedir. Üçlü birlik aynı zamanda evrendeki birliği ve çeşitliliği anlamamız için de temel oluşturur. Tanrı’nın doğasında bir çeşitlilik varsa bu, evrene de yansıyacaktır.

Son olarak üçlü birlik aile yaşamı ve insan ilişkileri için bir örnek oluşturur. Baba her zaman Oğul’u sevmiştir. Oğul Baba’yı yüceltir, Kutsal Ruh Oğul’u yüceltir ve bu böyle devam edip gider. Sevecen bir ailenin neye benzediğini görmek için üçlü birliğe bakmamız yeterlidir.